|
29 - Thom de Graaf verlaat de politiek
Thom de Graaf verlaat de politiek, hoor ik in het nieuws. Innerlijke
reflectie heeft hem kennelijk geleerd dat zijn toekomst niet in de politiek
ligt. Wil graag wat van zijn beweegredenen weten. Afgaande op zijn
gelaatsuitdrukkingen heeft niemand uit het kabinet-Balkenende de politiek meer
serieus genomen dan hij. Op een glimlachje hebben maar weinig mensen hem kunnen
betrappen. En op een ontspannen gulle lach al helemaal niet. Laat ik maar geen
poging doen dit postuum te duiden.
Ik heb de voormalige minister maar weinig ontmoet. Als ik hem al tegenkwam
dan was dat in het kader van het project Andere Overheid. Het project waarmee
het kabinet een antwoord probeert te formuleren op de ‘Fortuyn-revolutie’. Hoe
realiseren we voor burgers een aansprekender overheid? Tal van ambtenaren zetten
zich daar enthousiast voor in. Ik kan het weten, want ik ben er zelf een. Iedere
Haagse betrokkene lijkt er echter vanuit zijn eigen belang tegenaan te
kijken.
Andere Overheid is voor De Graaf de gekozen burgemeester en een nieuw
kiesstelsel. Dan kunnen burgers een directere invloed uitoefenen op het eigen
bestuur, zo is de gedachte. Het opmerkelijke is dat de burger er in de beste
traditie van het top-down étatisme mee geconfronteerd wordt. De Graaf kwam met
de bus langs om het allemaal uit te leggen. Niet om burgers mee te voeren naar
een nieuwe samenleving met nieuwe bestuurlijke verhoudingen. Het
communicatie-instrument was niet identiek met de boodschap die moest worden
uitgestraald.
Voor de Tweede Kamer lijkt Andere Overheid gelijk te staan met minder
ambtenaren. Dan kunnen ze elkaar minder bezig houden met het steeds weer
verzinnen van nieuwe regels. De discussie spitst zich toe op hoe die
vermindering te bewerkstelligen. Door gewoon van de helft afscheid te nemen of
door eerst het aantal departementen te halveren? In dat laatste geval kunnen om
te beginnen de dubbelfuncties worden geschrapt en dan volgt de rest vanzelf wel.
Er worden nu uitvoerige takenanalyses gemaakt, departementaal en
interdepartementaal. Er wordt hard gewerkt aan een herontwerp rijksdienst.
Re-inventing government wordt hier uitgelegd als rebuilding government. Reken
maar dat de uitkomsten van deze operaties als ze over een maand of twee worden
gepresenteerd door menig Kamerlid zullen worden getoetst op de ambities de
overheid een forse afslankingsoperatie te laten ondergaan.
Gewone ambtenaren zoals ik beschouwen Andere Overheid als een project om de
dienstverlening aan de burger te verbeteren. Maurice de Hond spreekt al lange
tijd van een veenbrand die in de samenleving woedt. Burgers begrijpen hun
overheid niet, hebben niet het gevoel dat die werkt aan al datgene wat hen
bezighoudt. Dat is niet een gekozen burgemeester of een nieuw kiesstelsel. Dat
is ook niet minder ambtenaren. Dat is puur een betere dienstverlening. Is de
overheid er als ze iets willen eten? Als ze iets te regelen hebben?
Alexander Pechtold heeft het stokje van De Graaf overgenomen. Zou het prettig
vinden als die laatste opvatting over Andere Overheid zijn volle aandacht en
steun krijgt. Dan wordt er werkelijk wat gedaan aan de veenbrand.
Daan Vorán
(eerder gepubliceerd in de Haagsche Courant van 7 mei 2005)
30 - Ambassadeurs voor een bereikbaar Den Haag
Den Haag is in het land synoniem voor de centrale regering. In Den Haag is
Den Haag de stad, waar burgemeester Deetman de scepter zwaait. Rijksambtenaren
ondergaan de kritiek op hun Den Haag met enige gemoedelijkheid. Het land
begrijpt niet zo goed wat er in hun belang wordt gedaan. Als het gaat om de
kritiek op de gemeente dan wil ik niet uitsluiten dat zij er een van de grote
voedingsbronnen voor vormen. En ik kan dat wel begrijpen, want wat een puinhoop
is het er af en toe...
Met mijn standplaats aan het Korte Voorhout hou ik oog op het geworstel met
de Amerikaanse ambassade. Al bijna 4 jaar probeert die een steeds grotere voet
op de Voorhouten te plaatsen. De stad wil graag een goede vestigingsplek zijn
voor ambassades van bevriende landen en voor een groeiend aantal internationale
organisaties. Ze weet zich daarbij gesteund door het ministerie van Buitenlandse
Zaken. Dus wordt de problematiek van de Amerikaanse ambassade met fluwelen
handschoenen aangepakt. De omzetschade die door de horeca wordt geleden is
daarbij van geringer belang. De dagelijkse ergernis voor de leveranciers van de
Koninklijke Schouwburg en mijn ministerie voor liefnemend. Om maar van het
gevaarlijke verkeersgewriemel in de Casuariestraat en de Schouwburgstraat te
zwijgen. Eindelijk, dacht ik, toen ik op teletekst het bericht las dat de
Amerikaanse ambassade zou gaan verhuizen. Maar de koude douche kwam snel. Pas in
2010... En dan nog op een van de groenste plekken van de stad. Park
Clingendael... Nog 5 jaar de ergernis rondom het Voorhout en vervolgens de
blijvende ergernis van de aantasting van het park.
Daar blijft het niet bij. Wie deze week in het centrum van Den Haag moet
zijn, merkt dat zo'n beetje alle routes under construction zijn. Heb je
vanwege de vakantieperiode een heerlijk snelle rit over de A44, kan je bij het
Provinciehuis niet linksaf. Geen nood denk je dan. Dan sla je eerder linksaf.
Bij de Van Alkemadelaan bijvoorbeeld. Wordt ook daar aan de weg gewerkt. Als je
uiteindelijk bij de Bezuidenhoutseweg naar rechts mag, merk je dat rondom het
station wordt gewerkt. Als je uiteindelijk in de Casuariestraat bent mag je
hopen dat er geen vuilniswagen de weg blokkeert. Het resultaat is dat je het
vakantiefilevoordeel ruimschoots kwijt ben geraakt! Als je eindelijk op de plek
van bestemming bent, vraag je je af of je ergens borden hebt gezien die een
alternatieve route suggereerden. Afgezien van een bord op de A44 dat je
verkeershinder mag verwachten tussen 6 en 12 mei, blijk je dan niet te zijn
tegengekomen. Elke specificatie van de verkeershinder ontbreekt! En dan
realiseer jedat er voor je deur aan het tramspoor wordt gewerkt, waardoor het
verkeer niet over het Tournooisveld kan en over het Lange Voorhout wordt geleid.
Ook hier geen tijdige aankondiging.
Menige overheidsdelegatie heeft de afgelopen maanden een werkbezoek aan de
Verenigde Staten en Canada gemaakt. Enthousiast zijn ze allemaal teruggekomen
met het ideaal van één telefoonnummer waarmee de overheid te bereiken zou zijn
voor de burger. Wat er niet bij wordt verteld is dat zo'n servicenummer alleen
een succes kan worden als in de backoffice tal van diensten elkaar goed
informeren over hun werkzaamheden. In feite is dat éne telefoonnummer in New
York een bijprodukt van de coordinatie die tussen de verschillende diensten
bestaat. Volgens mij was de gemeente Den Haag niet in een van die delegaties
vertegenwoordigd. Ze zou er veel van hebben kunnen leren. In ieder geval is
helder dat je niet aantrekkelijk bent voor nieuwe ambassadeurs als je de mensen
die nu al in Den Haag werken niet als ‘ambassadeurs voor de stad’ behandeld.
Daan Vorán
(eerder gepubliceerd in de Haagsche Courant van 12 mei
2005) |
 |
31 - Samen voor ons eigen
Sinds de Tegenpartij van Jacobse en Van Es is het ‘Samen voor ons eigen’
het clublied geworden van bijna elke politicus. Dat gevoel bekruipt me steeds
sterker in dit post-referendum tijdperk. Satire is meestal erop gericht met
enige ironie mensen te wijzen op merkwaardige verschijnselen in de samenleving.
De karikatuur van Van Kooten en De Bie is echter het leidend voorbeeld geworden
van bijna iedereen die in de politiek zit of wil. Bob Geldof is erin geslaagd
voor het komend Live8-concert Pink Floyd en The Spice Girls weer bij elkaar te
brengen. Ik vrees dat hij bij Koot en Bie geen succes zou hebben gehad. Want wie
zijn er nu beter in het maken van karikaturen dan velen binnen de politiek? Daar
kunnen zij niet meer overheen. Daar valt geen eer meer aan te behalen.
Ik beperk me maar tot één voorbeeld. Veel politici gaan aan het mislukken van
de jongste EU-top schouderophalend voorbij. Alsof het hen niet aangaat. Maar
Europa, dat zijn wij! Tachtig procent van de Tweede Kamerleden is voor de
Europese Grondwet, maar sinds het referendum gedragen ze zich als dorpspolitici
die de annexatie door de nabije grote stad hebben weten af te wenden. Goh, wat
een triomf. Het kenmerkende van het dorpsleven wordt weer eens benadrukt. Maar
voor de sluipende ondermijning daarvan zijn de ogen gesloten. Boodschappen
worden niet meer gedaan bij de dorpse middenstand, maar in het
grootwinkelbedrijf in de grote stad. Kinderen worden niet meer op de dorpsschool
gedaan, maar op een eliteschool. Voor sport wordt gekozen voor een prestigieuze
topclub. Uitgaan in het dorp? Wat valt daar nu te beleven? We gaan naar de stad!
En straks grote stukken in de krant over de kaalslag in het eens zo ‘bruisende’
dorpsleven… Maar de mogelijkheid die problemen in een grotere samenhang aan te
pakken, is vooralsnog met veel bravoure en fanfaregeschal begraven.
Ooit werkte ik voor de moderne vakbeweging. Honend werd daar gesproken over
de leiders van de anarchistische voorlopers daarvan die zichzelf als ‘kruiers
van de arbeidersbelangen’ beschouwden. En daarbij geen oog hadden voor de
tegenstrijdigheden daarin. De moderne vakbeweging bracht in heftige onderlinge
debatten samenhang aan in de werknemersbelangen. Vaak is die moderne vakbeweging
doodverklaart, maar inmiddels bestaat ze al 100 jaar, is ze groter dan ooit en
is ze – anders dan het uitbrengen van een stem – niet gratis! Dat is heel wat
anders dan stoorzender in het van étatisme doordrongen politieke streven. Zoals
menig politicus haar beschouwt.
Winston Churchill zei ooit dat de parlementaire democratie waardeloos was.
Maar, voegde hij eraan toe, ik ken geen betere… Er is veel mis met Europa, maar
bergt wel de sleutel in zich voor tal van vraagstukken van nu en straks. Iets
beters is er niet. Maar ik geloof niet dat deze opvatting thans op enige aanhang
kan rekenen. Voel me geleidelijk aan te behoren tot de minderheid van het
gezonde verstand. Als Koot & Bie het Simplistische Verbond daar nu eens de
spreekbuis van zouden willen maken. Sense and symplicity…
Daan Vorán
(eerder gepubliceerd in de Haagsche Courant van ... juni
2005) |
