Kennismaking met de KAB
De eerste maanden van
het correspondentschap is een kennismakingsronde langs de
KAB, aangesloten bonden en verwante instellingen. Bekende
namen die hierin voorkomen zijn (Frans) van der Gun, de latere
loondeskundige van het Nederlands Katholiek Vakverbond (NKV), die
in de jaren zeventig een overstap maakt naar de politiek (KVP, CDA)
en (Jo) Hendriks, die in het kabinet-Den Uyl staatssecretaris voor
Volksgezondheid wordt. Opmerkelijk is ook de naam van (Cees)
Hogenhout, een neef van echtgenote Marie Sprenger-Hogenhout,
Utrecht,
14 juli 1950
Vakantietrip van de Koningin
Door de
Utrechtse burgemeester De Ranitz, wiens zus hofdame was van
koningin Juliana, werden anectotes verteld over haar vakantiereis
naar Oostenrijk in 1952. In dit rapport ook een duiding van de
debatten binnen de KAB over loonpolitiek en de kwestie van de
middengroepen. Dat laatste is een uitvloeisel van het Blauwzwarte
boekje over de bedrijfsgewijze indeling van de drie vakcentrales.
Die kwestie leidt uiteindelijk tot het uittreden van de bonden voor
die middengroepen uit de KAB (het NKV) en de vorming van de Unie
MHLP (Middelbaar, Hoger en Leidinggevend Personeel).
Utrecht,
16 januari 1953
Oprichting Katholiek Rheuma Centrum
Begin 1954
worden de plannen bekend gemaakt voor de oprichting van een
Landelijk Katholiek Rheuma Centrum in Nijmegen, aan de
Heyendaalseweg. De mededeling is nog even onder embargo. Het
Landelijk Katholiek Reuma Centrum (nu
zonder -h) bestaat nog steeds.
Utrecht, 8 januari
1954
Koempoelan
Eind mei 1954 wordt de jaarlijkse
Koempoelan gehouden, een landelijke bijeenkomst van padvinderij. De
bijeenkomst valt samen met de achtste trouwdag (29 mei 1946) van
Willem Sprenger. Vandaar het verzoek ccollega (Carel)
Enkelaar, ede veneens een oud-padvinder, te laten gaan. Enkelaar
wordt later de eerste hoofdredacteur van het NTS (NOS) Journaal.
Opmerkelijk in dit verslag ook het verzoek G.M.A. (Gerard)
Corver de lustrumlezingen van Veritas te laten volgen. Corver komt
later met zijn gezin ook in Oog in Al wonen.
Utrecht,
24 mei 1954
Netwerkproblemen
Voor het goed vervullen van
het correspondentschap is het noodzakelijk een netwerk te
ontwikkelen van informanten. in de loop van 1956 dreigt dat
enigszins in het slop te raken. Opvallend is dat tot het netwerk
ook behoren journalisten die voor een andere krant werken.
Utrecht,
15 februari 1956
Vakbondssamenwerking
In 1954 wordt door de
bisschoppen een Mandement uitgevaardigd, waarin het luisteren naar
de Vara en het lidmaatschap van NVV-bonden aan katholieken wordt
verboden. Dat leidt tot een breuk in de Raad van Vakcentralen. In
1957 wordt de draad weer opgepakt. In dit rapport een overzicht van
de opvattingen in KAB-kring.
Utrecht,
2 juli 1957
Rome-reis van KAJ
De Katholieke Arbeiders
Jeugd (KAJ, ook wel Kajotters genoemd) wil graag meewerken aan
wervingsactiviteiten van de Volkskrant onder zijn leden. In 1957
gaat dat in de vorm van samenwerking bij de uitgave van het blad
Werkende Jeugd.
Utrecht, 30
augustus 1957
Controverse De Gelderlander - de Volkskrant
In
een vergadering van de Centrale Raad van de KAB komt er een
controverse tussen De Gelderlander en de Volkskrant naar boven.
Niet helemaal helder in dit rapport wordt waar de controverse over
gaat.
Utrecht, 26 november
1957
De CPN
In 1958 broeit er veel binnen de
Communistische Partij van Nederland (CPN). Een scheuring lijkt
aanstaande. Willem Sprenger krijgt de opdracht het
krachtenveld te onderzoeken. Hij rapporteert in dit verslag de
voortgang van zijn naspeuringen.
Utrecht, 11 februari 1958
Straatsburg
Bij een bezoek aan Straatsburg
wordt helder dat de stad zich opmaakt de zetel van het
Huis van Europa te worden. Tal van bouwplannen worden
ontwikkeld om de verschillende instanties die een rol spelen in de
Europese samenwerking te kunnen huisvesten. Bij dat bezoek wordt
ook gesproken met (Frans) Dohmen, de voorzitter van de
mijnwerkersbond. Tussen hem en de Volkskrant speelt een
controverse, waar hij kennelijk mee in zijn maag zit. Maar naar
Amsterdam wil hij niet gaan, hoofdredacteur Lücker moet maar naar
Heerlen komen, waar de bond is gevestigd. Tot slot wordt melding
gemaakt van een conflictje met voorlichter (René) Renckens van de
Europese Gemeenschap van Kolen en Staal, eerder redacteur van de
Volkskrant, over de berichtgeving van het bezoek aan Straatsburg.
Dat zou niet de bedoeling zijn geweest. (Het vertrek van Renckens
bij de krant, in 1952, maakt de weg vrij voor Jan van der Pluijm,
die dan nog wetenschappelijk medewerker is van het Internationaal
Christelijk Vakverbond (ICV). Het bureau daarvan wordt in diezelfde
periode naar Brussel verplaatst en hij wil liever in Nederland
blijven.)
Utrecht,
27 oktober 1958
Zwanikken
Eén van de KAB-prominenten die in de
jaren vijftig ook zitting heeft in de Tweede Kamer is Johan
Zwanikken. Ten tijde van het kabinet-De Quay schrijft hij enkele
artikelen in de Volkskrant over sociale zekerheid. Binnen de KAB
estaat er weinig waardering voor. Dat is op een politiek gevoelig
moment, kort voor de verkiezingen, waarbij de KAB graag herstel wil
van de rooms-rode coalitie.
Utrecht, 9
februari 1959
De NS spreekt met twee monden
Voor
een verhaal over vakantietreinen wordt nadere informatie
gevraagd. De NS-voorlichter vraagt echter om terughoudendheid in de
berichtgeving, want de NS zou wel eens de toeloop niet aan kunnen.
Kort erna komen de NS echter met een eigen informatiekrant 'De
Spoorwegen spreken'.
Utrecht,
7 juli 1960 |
Aftreden Carl Romme
De politiek leider
van de Katholieke Volkspartij (KVP), Carl Romme, was jarenlang ook staatkundig
hoofdredacteur van de Volkskrant. Zijn aftreden in januari 1953
leidt tot wat reacties van de top van de KAB, de eigenaar van de
Volkskrant, en van verschillende kranten.
Utrecht, 8 januari 1953
De
kwestie-Pernis
De geleide loonpolitiek is
gedurende de vijftiger jaren een aangelegenheid van centraal
belang. De gehele wederopbouw en het industrialisatiebeleid van de
regering is erop gebaseerd. Maar de groeiende spanningen op de
arbeidsmarkt zorgen ervoor dat er tal van slinkse wegen worden
gezocht om werknemers wat extra's te geven. De kwestie-Pernis,
die begin 1953 speelt, moet tegen die achtergrond worden bekeken.
(Henk) Uilenbroek is de Volkskrant-correspondent in
Rotterdam.
Utrecht, 23
januari 1953
Overleg met correspondenten
Op 22 mei 1954
komen de Volkskrant-correspondenten uit de regio bijeen met enkele
sleutelfiguren van de centrale redactie. De bijeenkomst wordt
voorgezeten door hoofdredacteur (Joop) Lücker en genotuleerd door
Willem Sprenger. Als de situatie in Nijmegen wordt besproken, komt
ook de naam van (Ferd) Rondagh naar voren, die later naar
'Amsterdam' komt.
Utrecht,
22 mei 1954
Wervingsactiviteiten
Een correspondent heeft
ook aandacht voor de abonneewerving van de krant. In dit rapport
wordt aandacht gevraagd voor een wervingspoging onder het KAB-kader
(30.000 man), dat opgeroepen zou moeten worden naast hun
plaatselijke krant ook de Volkskrant te lezen. In datzelfde kader
moet worden gezien een 'get-together-party' met jonge
KAB-bestuurders. Waarschijnlijk is het verzoek voor zo'n
bijeenkomst met jonge KAB-bestuurders in 1960 herhaald. De directie ziet
praktische bezwaren, hoewel de suggestie haar niet loslaat.
Utrecht, 1
juli 1954
Amsterdam, 19 april
1960
Plagiaat van de GPD
Naast de primeurjacht
tussen de media wordt er ook met enige regelmaat driftig van elkaar
overgeschreven. De Grote Provinciale Dagbladen (GPD) worden opnieuw
beticht van overname van een primeur zonder bronvermelding. In dit
rapport ook suggesties voor enkele artikelen. En - heel prozaïsch -
medling van de interene verhuizing binnen het Huis van de
Arbeid.
Utrecht, 28
september 1956
Kerkelijke waarschuwingen voor psychiatrische
therapie
De Romeinse Inquisitie trekt in 1957 ten
strijde tegen modernistische opvattingen in de kring van de
psychiatrie, waar ook katholieke psychiaters vatbaar voor zijn. In
dit rapport ook de eerste melding van het uitsteken van voelhorens
in de richting van de CPN en het communisme.
Utrecht,
22 augustus, 1957
ARKA-congres in Maastricht
De katholieke
ambtenarenbond ARKA heeft een losvaste relatie met de KAB. Binnen
de KAB bestaat de KABO (Katholieke Bond van Overheidspersoneel),
waarin de lagere ambtenaren zijn vertegenwoordigd. Op het
ARKA-congres van september 1957 is de aansluitingskwestie aan de
orde. De discussie heeft vergelijkbare aspecten als die over de
middengroepen.
Utrecht,
16 september 1957
Relatie KAB - de Volkskrant
Na de
jaarwisseling 1957-1958 uit KAB-voorzitter (Toon) Middelhuis
vertrouwelijk zijn zorgen over de relatie met de Volkskrant. Eind
1957 is er op Stuttenburgh een feestelijk beoelde ontmoeting
geweest van de KAB-top en de redactie. In tal van opzichten wordt
van de kant van de redactie de spot gedreven met de KAB. Voor een
tegenreactie is geen plaats, of het zou de sfeer grondig hebben
bedorven. De zorgen van Middelhuis spitsen zich toe op de
afstandelijke houding tegenover de KAB en de intieme relatie
met de KVP en de conservatief-ambachtelijke inzichten van
de redactie als het gaat om de bedrijfsvoering van krant
en drukkerij.
Utrecht, 3 januari 1958
De CPN - 2
Het blijft rommelen binnen de CPN.
Waar de verhoudingen in de Sovjet-Unie wat ontspannender worden,
blijft de CPN onder Paul de Groot even strak geleid als voorheen.
Verschillende topfiguren - (Gerben) Wagenaar, (Henk) Gortzak en
(Frits) Reuter - proberen daar wat tegen in te doen. Voorlopig nog
zonder succes.
Utrecht,
26 maart 1958
De Zaak-De Wit (Nieuw-Guinea)
Via Pater
Stokman wordt de Volkskrant geïnformeerd over de kwestie-De Wit,
die speelt op Nieuw-Guinea. De toedracht wordt uit dit rapport niet
helder. Wel is het advies van Stokman helder: verdedig De Wit niet
te veel. In het belang van De Wit en van de missie op
Nieuw-Guinea.
Utrecht,
28 november 1958
Kabinet-De Quay en de loonvorming
Het net aangetreden kabinet-De Quay (19 mei 1959), het eerste
naoorlogse kabinet na de Tweede Wereldoorlog, kan op een kritische
houding van de KAB rekenen. Begin juli 1959 vergadert het
Verbondsbestuur daarover.
Utrecht, 2 juli 1959 |
